Depresja a rozwód z orzeczeniem o winie. Jakie są rodzaje rozwodów i co z alimentami?
Depresja to choroba, która dotyka nie tylko osoby cierpiącej, ale często także jej najbliższych – w tym współmałżonka.
W kancelarii coraz częściej słyszę następujące pytania:
-
Czy depresja jednego z małżonków może być podstawą do orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy?
-
Czy osoba chorująca na depresję może otrzymać alimenty?
-
Czy można domagać się alimentów przez to, że depresja jednego z małżonków zniszczyła relację?
Poniżej omawiam te kwestie krok po kroku.
W przypadku wątpliwości zapraszam na konsultację. Umów się, klikając dostępny termin i godzinę w kalendarzu.
1. Rodzaje rozwodów – podstawowe rozróżnienie
W polskim prawie istnieją trzy główne rodzaje rozwodów:
- Rozwód bez orzekania o winie
– Sąd rozwiązuje małżeństwo, ale nie wskazuje, kto zawinił.
– Najczęściej wybierany przez strony chcące rozstać się pokojowo.
– Szybsze postępowanie, mniejszy stres.
- Rozwód z winy obu stron
– Sąd stwierdza, że obie strony przyczyniły się do rozpadu pożycia.
– Przykład: jedna osoba zdradza, druga od lat nie dba o relację i stosuje przemoc słowną.
- Rozwód z wyłącznej winy jednego z małżonków
– Najtrudniejszy emocjonalnie i dowodowo.
– Konieczne jest przedstawienie dowodów świadczących o jednostronnym zawinieniu.
– Skutki prawne: małżonek uznany za niewinnego może żądać alimentów, nawet jeśli sam ma dochody.
Więcej: Choroba psychiczna przy rozwodzie. Wina przy rozwodzie.
2. Czy depresja może być podstawą rozwodu z wyłącznej winy?
To bardzo delikatna i złożona kwestia. Sama depresja, jako choroba, nie jest winą chorego. Choroba psychiczna, w tym depresja, może być uznana za przyczynę rozkładu pożycia, ale niekoniecznie z winy chorego.
Kiedy depresja nie jest podstawą do winy:
-
Gdy małżonek choruje, ale podejmuje leczenie, dba o siebie, chce się leczyć.
-
Gdy depresja została zdiagnozowana i leczący się partner współpracuje z bliskimi.
Kiedy depresja może prowadzić do orzeczenia winy:
-
Gdy chory małżonek świadomie odmawia leczenia i przez lata odmawia jakiejkolwiek współpracy, mimo że jest zdolny do podjęcia terapii.
-
Gdy depresji towarzyszą inne zachowania: agresja, nadużywanie alkoholu, zaniedbania rodzicielskie lub celowe unikanie pracy.
-
Gdy małżonek manipuluje stanem zdrowia, by unikać obowiązków rodzinnych lub małżeńskich.
Ważne: każda sytuacja jest indywidualna. Sam fakt choroby psychicznej nie oznacza automatycznej winy. Kluczowe jest to, czy i jak chory małżonek wpływał swoim zachowaniem na rozpad małżeństwa oraz czy miał świadomość możliwości leczenia.
3. Alimenty a depresja – komu się należą?
- Alimenty na dziecko – niezależnie od depresji
Jeśli małżonkowie mają wspólne dzieci, alimenty na dziecko są obowiązkowe i niezależne od stanu zdrowia stron. Sąd bierze pod uwagę potrzeby dziecka i możliwości zarobkowe rodziców.
- Alimenty dla byłego małżonka – zależne od winy i sytuacji
a) W przypadku rozwodu bez orzekania o winie lub z winy obu stron:
Małżonek może domagać się alimentów, jeśli:
-
znajduje się w niedostatku (np. nie ma dochodu, nie może pracować z powodu choroby, w tym depresji),
-
nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać.
Przykład: kobieta chorująca na depresję, niezdolna do pracy, po rozwodzie bez orzekania o winie, może uzyskać alimenty od byłego męża, jeśli wykaże niedostatek.
b) W przypadku rozwodu z wyłącznej winy drugiego małżonka:
Tu sytuacja jest korzystniejsza dla osoby niewinnej – nie trzeba być w niedostatku.
Wystarczy wykazać:
-
że rozwód pogorszył sytuację materialną (np. brak wspólnych środków do życia po rozwodzie),
-
oraz że druga strona została uznana za wyłącznie winną rozpadu małżeństwa.
Przykład: kobieta z depresją, którą porzucił mąż – sąd orzekł jego wyłączną winę. Mimo że kobieta ma skromne dochody z renty, może żądać alimentów jako niewinna strona, której poziom życia znacznie się pogorszył.
4. Alimenty przez depresję – w którą stronę?
Osoba z depresją może żądać alimentów, jeśli:
-
nie jest w stanie podjąć pracy z powodu choroby (trzeba mieć dokumentację medyczną!),
-
rozwód nastąpił z winy drugiej strony lub chociażby bez orzekania o winie,
-
jej sytuacja materialna po rozwodzie jest znacznie gorsza niż podczas małżeństwa.
Depresja nie chroni przed płaceniem alimentów – małżonek chory psychicznie, ale mający możliwości zarobkowe, nadal może być zobowiązany do płacenia alimentów, np. na dziecko lub małżonka.
5. Co warto zrobić?
-
Zbierz dokumentację medyczną – diagnozy, historię leczenia, opinie lekarzy.
-
Udowodnij wpływ depresji (lub braku leczenia) na związek – świadkowie, e-maile, wiadomości, terapia rodzinna.
-
Sporządź pozew z jasno określonym żądaniem – z winą lub bez.
Wnioski
Depresja, choć jest poważną chorobą psychiczną, nie zawsze przekłada się automatycznie na winę w rozpadzie małżeństwa. Kluczowe jest to, w jaki sposób chory małżonek funkcjonował w relacji – czy podejmował leczenie, czy współpracował, czy wręcz przeciwnie – odrzucał pomoc i zachowywał się destrukcyjnie. W postępowaniu rozwodowym sąd analizuje nie tylko sam fakt choroby, ale przede wszystkim jej wpływ na wspólne życie małżeńskie.
Z punktu widzenia alimentów, osoba chorująca na depresję może – w zależności od sytuacji – zarówno otrzymać alimenty (jeśli znajduje się w niedostatku lub została uznana za niewinną rozpadu związku), jak i być zobowiązana do ich płacenia, np. na dzieci. Istotne jest właściwe przygotowanie: dokumentacja medyczna, zeznania świadków, jasne sformułowanie żądań procesowych.
Każda sprawa wymaga indywidualnej analizy. Depresja nie jest automatycznie ani tarczą ochronną, ani narzędziem obciążenia winą. To, co decyduje, to postawa chorego i jego wpływ na związek. Dlatego warto się dobrze przygotować – zarówno emocjonalnie, jak i dowodowo – by nie tylko zrozumieć swoje prawa, ale skutecznie ich dochodzić.