W badaniach psychologicznych prowadzonych przez OZSS (Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych), jednym z najczęściej stosowanych narzędzi diagnostycznych jest test niedokończonych zdań.
Test niedokończonych zdań w OZSS – co bada ta metoda, jak wygląda i dlaczego wywołuje tyle emocji?
To prosta w formie, ale ciekawa metoda psychologiczna, która pozwala zajrzeć głęboko w świat emocji, przekonań i postaw badanej osoby. Dla wielu kobiet – zwłaszcza matek toczących sądowy spór o dziecko – bywa to najtrudniejsza część badania. Potrzebujesz pomocy? Zapraszam na konsultację, umów się klikając dostępny termin i godzinę w kalendarzu!
Na czym polega test niedokończonych zdań?
Test polega na uzupełnieniu serii niepełnych zdań – fragmentów, które wymagają dokończenia zgodnie z własnymi myślami, uczuciami i skojarzeniami. Zazwyczaj zawiera od 30 do 60 zdań, czasem więcej. Zazwyczaj otrzymujesz kartkę papieru (lub dwie) z nadrukowanymi początkiem wypowiedzi – np.:
-
Nienawidzę, gdy…
-
Dziecko powinno…
-
Czuję się samotna, gdy…
-
Mój partner…
-
Kiedy się boję, to…
-
Matka powinna…
-
Mój ojciec…
-
Czuję się szczęśliwa, gdy…
-
W dzieciństwie nauczyłam się…
-
Gdyby moje dziecko wyjechało…
Twoim zadaniem jest dokończenie każdego zdania spontanicznie, bez zastanawiania się zbyt długo, najlepiej zgodnie z tym, co podpowiada Ci serce, nie umysł. Psychologowie analizują nie tylko treść odpowiedzi, ale też ich styl, powtarzalność, uniki, język emocji i tematy, które pojawiają się najczęściej.
Co ma za zadanie zbadać ten test?
Test niedokończonych zdań ma charakter projekcyjny, czyli pozwala „wydobyć” ukryte treści z Twojej psychiki – emocje, lęki, napięcia, konflikty wewnętrzne, nadzieje, wzorce relacyjne. Pomaga biegłym z OZSS odpowiedzieć na pytania:
-
Jak badana osoba postrzega siebie?
-
Jakie są jej główne lęki i pragnienia?
-
Jakie ma przekonania o dzieciach, wychowaniu, rolach rodzicielskich?
-
Jakie relacje miała z własnymi rodzicami?
-
Czy wykazuje cechy osoby dojrzałej emocjonalnie, refleksyjnej, stabilnej?
-
Czy potrafi oddzielić konflikt z byłym partnerem od dobra dziecka?
Jak wygląda analiza odpowiedzi?
Odpowiedzi nie są oceniane jak w szkole. Nie ma punktów, nie ma „dobrych” i „złych” odpowiedzi. Ale psychologowie zwracają uwagę na:
-
Tematy dominujące – np. jeśli w wielu zdaniach pojawia się lęk, poczucie krzywdy lub złość – może to świadczyć o silnym napięciu emocjonalnym.
-
Postawy wobec dziecka – czy dziecko jest przedstawiane jako istota niezależna, czująca, wymagająca wsparcia – czy raczej jako własność, narzędzie lub obiekt walki.
-
Stosunek do partnera – czy odpowiedzi są skrajnie wrogie, wyważone, ambiwalentne?
-
Wgląd i refleksyjność – czy badana potrafi opisać swoje uczucia, zauważyć własne błędy, czy unika odpowiedzialności?
-
Mechanizmy obronne – uniki, bagatelizowanie problemów, sztuczność, idealizacja siebie.
-
Styl odpowiedzi – np. bardzo krótkie („nie wiem”, „nic”, „zawsze”), ironiczne, powierzchowne lub przesadnie uogólnione.
Dlaczego ten test budzi lęk?
Dla wielu kobiet to pierwszy moment, gdy ktoś zagląda im do wnętrza bez filtrów. Nie można się zasłonić dokumentami, nie można „przekonać” uśmiechem. Każde zdanie to jak otwarte drzwi do Twojej historii, Twojej emocjonalności – a to bywa bolesne.
Dodatkowo dochodzi obawa, że:
-
zostanę źle zrozumiana,
-
psychologowie zobaczą we mnie słabą matkę, jeśli się przyznam do zmęczenia, złości czy lęku,
-
ojciec dziecka wykorzysta ten test przeciwko mnie w sądzie,
-
moje emocje zostaną odebrane jako dowód „niestabilności”.
To zrozumiałe. Ale pamiętaj: emocje są ludzkie – problemem nie jest to, że czujesz złość czy lęk, ale czy potrafisz je rozpoznać i opanować.
Jak podejść do testu – wskazówki praktyczne dla kobiet
-
Bądź autentyczna, ale nie impulsywna. Nie wpisuj pierwszych słów złości, jeśli nie oddają Twojej codzienności. Przykład:
-
Zamiast: „Nienawidzę mojego byłego, bo zniszczył mi życie.”
→ „Nienawidzę, gdy czuję się bezradna.”
-
-
Nie idealizuj. Odpowiedzi typu „Złoszczę się niewiele” są niewiarygodne. Lepiej napisać:
-
„Złoszczę się, gdy dziecko nie słucha, ale wiem, że to normalne i staram się zachować cierpliwość.”
-
-
Zadbaj o siebie przed badaniem. Przyjdź wyspana, zjedz coś wcześniej, nie spiesz się. Przemęczenie obniża koncentrację i nasila emocjonalność.
-
Unikaj odpowiedzi „ogólnikowych” i frazesów.
-
Zamiast: „Dzieci są najważniejsze”, napisz:
→ „Moje dziecko jest dla mnie centrum życia – codziennie gotuję mu obiad i razem czytamy bajki.”
-
-
Nie próbuj zgadywać, co „dobrze wygląda”. Psychologowie znają takie strategie. Zamiast tego pokaż, że jesteś osobą prawdziwą, szczerą i refleksyjną.
Nie musisz być idealna, tylko dojrzała
Test niedokończonych zdań nie służy temu, by Cię pogrążyć – służy temu, by psycholog zrozumiał, jak funkcjonujesz jako człowiek i matka.
Nie musisz być bezbłędna – ale dobrze, jeśli jesteś świadoma swoich emocji, znasz siebie i potrafisz zadbać o dziecko mimo trudności. Tego właśnie szukają biegli sądowi: stabilności, odpowiedzialności, zaangażowania, empatii.
Jeśli potrzebujesz przygotowania do OZSS, odbierz Ebook Jak wyglądają badania OZSS? + Mini Kurs
