Przemoc ekonomiczna to forma przemocy domowej, która polega na kontrolowaniu lub ograniczaniu dostępu partnera do zasobów finansowych, co prowadzi do jego uzależnienia ekonomicznego i utraty autonomii. Choć nie jest bezpośrednio zdefiniowana w polskim Kodeksie karnym, jej przejawy mogą wypełniać znamiona przestępstw, takich jak znęcanie się (art. 207 k.k.).
Jak wykazać przemoc ekonomiczną?
Aby udowodnić przemoc ekonomiczną, należy zgromadzić dowody potwierdzające działania sprawcy, takie jak:
-
Ograniczanie dostępu do środków finansowych: np. zabieranie karty płatniczej, kontrolowanie wydatków, odmowa udostępnienia środków na podstawowe potrzeby.
-
Uniemożliwianie podjęcia pracy: np. zakazywanie partnerowi podjęcia zatrudnienia, utrudnianie dojazdu do pracy.
-
Zmuszanie do zaciągania zobowiązań finansowych: np. nakłanianie do wzięcia kredytu lub pożyczki na niekorzystnych warunkach.
-
Niszczenie mienia: np. celowe uszkadzanie rzeczy osobistych partnera.
Dowody mogą obejmować:
-
Dokumentację finansową: wyciągi bankowe, faktury, umowy kredytowe.
-
Korespondencję: e-maile, wiadomości SMS, notatki.
-
Zeznania świadków: np. członków rodziny, sąsiadów, współpracowników.
-
Opinię biegłych: np. psychologa, ekonomisty.
Potrzebujesz pomocy? Zapraszam na konsultację, umów się klikając dostępny termin i godzinę w kalendarzu.
Przemoc ekonomiczna w orzecznictwie
Sądy w Polsce coraz częściej uznają przemoc ekonomiczną za formę znęcania się, co znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie. Przykłady:
- Postanowienie SR w Legionowie z 12 maja 2020 r. (sygn. I Ns 85/20)
Uczestnik stosuje wobec wnioskodawczyni przemoc psychiczną polegającą na: izolacji, wyzwiskach, ośmieszaniu, kontrolowaniu, krytykowaniu, poniżaniu, groźbach, ciągłym niepokojeniu, przemoc ekonomiczną polegającą na ukrywaniu mienia należącego do wnioskodawczyni, i przynajmniej raz zastosował przemoc fizyczną polegającą na użyciu siły w celu zabrania wnioskodawczyni telefonu. Wnioskodawczyni nie ma możliwości korzystania z nieruchomości w sposób nieskrępowany, konieczne jest zabezpieczanie się przez nią przed uczestnikiem przez zamykanie się w pokoju z zamkiem na klucz, zakładanie monitoringu, chowanie rzeczy osobistych, cennych, dokumentów u mamy i innych członków rodziny.
Uczestnik cały czas chce by wnioskodawczyni czuła jego obecność, zabiera jej przestrzeń, narusza wolność, prywatność, intymność. Na prośby o zmianę miejsca zamieszkania dla dobra wszystkich a przede wszystkim córek, uzależnia wyprowadzkę od wygórowanych żądań finansowych wobec wnioskodawczyni, domaga się zakupu nowego mieszkania. Stawia żądania, których wnioskodawczyni nie jest w stanie spełnić bez pogorszenia sytuacji swojej i córek, czym wywiera na niej presję psychiczną. Sam nie czyni zaś żadnych, zdecydowanych kroków w kierunku zmiany swojej sytuacji finansowej.
-
Wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 6 grudnia 2021 r., sygn. II Ka 543/21 dotyczący m.in. przywłaszczenia przez oskarżonego pieniędzy w kwocie 170.000 zł objętych wspólnością majątkową małżeńską
- Wyrok SR w Łukowie z 22 grudnia 2022 r. (sygn. II K 528/21)
(…) dzwonił o wielokrotnie o różnych porach dnia i nocy pod pretekstem kontaktu z dziećmi, zakłócając spoczynek nocny, powodując strach, istotnie naruszając jej prywatność, założył podsłuch w mieszkaniu, ograniczał kontakty z przyjaciółmi i rodziną, klientkami, z którymi współpracowała w firmie kosmetycznej pozbawiając ją też dochodu uzyskiwanego z tej dorywczej pracy.
- Wyrok SO w Siedlcach z 6 grudnia 2021 r. (sygn. II Ka 543/21)
(…) Sąd Okręgowy czuł się zobligowany wskazać, iż rozróżnić należy sam dostęp formalny do rachunku bankowego (zgodny z upoważnieniami bankowymi) od pozostawienia uprawnionej osobie swobody w dysponowaniu zgromadzonymi na tymże rachunku środami, wprowadzonym zakazem korzystania z tych pieniędzmi, pytania się o możliwość podjęcia lub wydania nawet drobnej kwoty i awantur oskarżonego o wydatkowanie wspólnych środków. Przemoc ekonomiczna nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w historii rachunku bankowego. Skorelowanie jej z przemocą psychiczną i naciskiem na pokrzywdzoną miało tutaj zasadnicze znaczenie.
Przemoc ekonomiczna jako przyczyna rozwodu
Przemoc ekonomiczna może być uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego, co ma istotne znaczenie w postępowaniu rozwodowym. Sąd może orzec rozwód z wyłącznej winy małżonka stosującego przemoc ekonomiczną oraz zasądzić alimenty na rzecz poszkodowanego małżonka, jeśli rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej.