Jak doprowadzić do przebadania narcystycznego małżonka podczas rozwodu? – OZSS, biegły psychiatra, wniosek o opinię

Rozwód z osobą o cechach narcystycznych jest wyjątkowo trudny. Manipulacje, granie ofiarą, a także utrudnianie kontaktów z dziećmi czy fałszywe oskarżenia to codzienność wielu procesów rozwodowych z narcyzem. Kluczowym narzędziem w takiej sytuacji może być doprowadzenie do przebadania narcystycznego małżonka przez OZSS lub biegłego psychiatrę. Jak to zrobić skutecznie? Wyjaśniam krok po kroku.

Badanie OZSS przy rozwodzie – czym jest?

OZSS to Opiniodawczy Zespół Sądowych Specjalistów – psychologowie i czasem psychiatrzy, których sąd powołuje do badania stron w sprawach rodzinnych. Ich opinia często przesądza o:

• władzy rodzicielskiej,

• miejscu zamieszkania dziecka,

• sposobie kontaktów.

Badanie OZSS skupia się przede wszystkim na relacji rodzic–dziecko, ocenianiu kompetencji wychowawczych i predyspozycji psychicznych rodziców. Jeśli więc narcyz manipuluje dzieckiem, oczernia drugiego rodzica lub jest emocjonalnie niebezpieczny, opinia OZSS może to wykazać — ale trzeba umiejętnie zawnioskować o badanie.

Czy wystarczy samo OZSS? Czy potrzebny jest psychiatra?

W wielu przypadkach samo badanie psychologiczne OZSS nie wystarcza. Psychologowie nie diagnozują poważnych zaburzeń psychicznych jak np. narcystyczne zaburzenie osobowości (NPD). Dlatego kluczowe jest:

• wnioskowanie o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry (a czasem zespołu psycholog + psychiatra),

• uzasadnienie potrzeby psychiatrycznej diagnozy (np. wskazując na objawy manipulacji, braku empatii, wykorzystywania dziecka w konflikcie, agresji fizycznej, przemocy psychicznej).

Bez psychiatry, sąd zwykle ogranicza się tylko do oceny funkcjonowania rodzicielskiego, a nie samej osobowości narcyza.

Narcystyczny małżonek – i co z tego?

Internet pełen jest artykułów, poradników i książek o toksycznych relacjach, w których znajdziemy opisy zachowań narcyzów, borderline czy osób o cechach psychopatycznych. I nagle wszystko zaczyna pasować… do naszego byłego partnera.

Problem w tym, że sąd nie działa według internetowych kryteriów. To, że ktoś przeczytał bardzo dużo o narcyzmie, nie czyni go biegłym psychologiem. Posługiwanie się takimi amatorskimi „diagnozami” w sądzie jest nie tylko nieprofesjonalne, ale wręcz działa na naszą niekorzyść. Wygląda to raczej na osobiste uprzedzenia niż rzetelną ocenę sytuacji. Zaburzenia osobowości to nie jest coś, co powinno stosować się jak obelgę.

Diagnoza to narzędzie, które pomaga zrozumieć, z jakimi trudnościami mierzy się dana osoba. Ale sama diagnoza – nawet ta prawdziwa, postawiona przez lekarza – nie jest dowodem na winę czy brak kompetencji rodzicielskich. Sąd ocenia jak były partner funkcjonuje w praktyce. Interesują go konkretne zachowania, ich wpływ na dzieci, partnera, codzienne życie. Jeśli chcemy coś udowodnić, musimy pokazać fakty i dowody: wiadomości, zeznania świadków, opinie biegłych.

Inaczej mówiąc: nie chodzi o to, żeby nazwać drugą stronę narcyzem, tylko żeby udowodnić, co zrobiła, jak się zachowuje i dlaczego to ma znaczenie w tej sprawie.

Jak doprowadzić do badania? Wniosek do sądu

Aby sąd zarządził badanie narcystycznego małżonka, musisz złożyć odpowiedni wniosek. Oto jak to zrobić:

Co powinien zawierać wniosek o opinię OZSS i biegłego psychiatry?

• Wskazanie celu: np. ocena predyspozycji wychowawczych, zdrowia psychicznego i wpływu osobowości strony na dobro dziecka,
• Żądanie powołania OZSS – standardowo, do oceny kompetencji rodzicielskich,
• Żądanie powołania biegłego psychiatry (lub zespołu psychiatryczno-psychologicznego) – do zbadania cech osobowościowych i ewentualnych zaburzeń psychicznych,
• Uzasadnienie: opisujesz konkretne zachowania narcyza — manipulacje, skłonność do grania ofiary, brak empatii, izolowanie dziecka od drugiego rodzica, nieadekwatne reakcje emocjonalne, próby fałszowania rzeczywistości.
• Wskazanie, że dla dobra dziecka i ustalenia właściwej władzy rodzicielskiej konieczna jest specjalistyczna diagnoza.

Kiedy składać wniosek o OZSS i biegłego?

• Najlepiej na początku procesu (w pozwie lub odpowiedzi na pozew),

• Albo w osobnym piśmie przed pierwszym terminem rozprawy,

• Jeśli pojawią się nowe okoliczności – wniosek można też złożyć w toku postępowania.

Im wcześniej zawnioskujesz, tym lepiej – sądy potrzebują czasu na powołanie OZSS lub biegłego.

Jak uzasadnić konieczność badania narcyza?

Twoje uzasadnienie powinno być konkretne, opisujące zdarzenia i sytuacje, a nie ograniczające się do ogólnikowych stwierdzeń, takich jak „jest toksyczny”. Należy wskazywać konkretne zachowania, które obrazują problem. Uzasadnienie powinno być również logiczne – trzeba wykazać, w jaki sposób te zachowania wpływają negatywnie na dziecko oraz na relacje rodzinne, przedstawiając ciąg przyczynowo-skutkowy. Istotne jest także, aby uzasadnienie wskazywało na realne zagrożenie, jakie te zachowania stwarzają – czy to w sferze emocjonalnej, wychowawczej, czy psychicznej, zarówno dla dziecka, jak i dla innych członków rodziny. Kluczowe znaczenie ma oparcie uzasadnienia na dowodach: wiadomościach e-mail, SMS-ach, zeznaniach świadków, notatkach z rozmów, a także opiniach psychologa prywatnego. Tylko taka forma argumentacji będzie przekonująca i skuteczna w postępowaniu sądowym.

Przykład uzasadnienia:

„Pozwana w kontaktach z dzieckiem przejawia postawę wyłącznie roszczeniową i manipulacyjną, odmawia kontaktów ojca z dzieckiem bez uzasadnienia, systematycznie deprecjonuje rolę powoda. Z uwagi na liczne przejawy braku empatii, wybuchy złości, stosowaną przemoc oraz instrumentalne traktowanie dobra dziecka, zasadne jest powołanie OZSS i biegłego psychiatry.”

Czego się spodziewać po opinii?

Po wydaniu opinii:

• OZSS wskaże, czy narcyz stosuje manipulacje wobec dziecka,

• Biegły psychiatra może wskazać zaburzenia osobowości (np. rys osobowości narcystycznej, zaburzenia typu borderline, antyspołeczne cechy),

• Opinia może być kluczowym dowodem przy przyznawaniu władzy rodzicielskiej lub ograniczaniu kontaktów.

Jak zbadać małżonka przy rozwodzie?

• Składaj wniosek o badanie OZSS i biegłego psychiatrę,

• Dokładnie uzasadnij potrzebę badania – opisując zachowania narcystyczne,

• Dostarcz dowody, które potwierdzą Twoje twierdzenia,

• Pilnuj terminu – wniosek najlepiej złożyć na początku sprawy.

Pamiętaj: sąd potrzebuje jasnych sygnałów, że zachowanie narcystycznego małżonka wpływa negatywnie na dobro dziecka lub przebieg sprawy. Dobrze przygotowany wniosek i konsekwentne działanie mogą sprawić, że nawet narcyz nie uniknie diagnozy!